Samen brengen we zoveel meer tot stand dan alleen

In 2020 werden Buurtteams Utrecht, JoU en KOOS Utrecht tijdens de coronacrisis geconfronteerd met een explosieve groei van het aantal jongeren met mentale problemen. De organisaties zochten elkaar op en zo ontstond in Utrecht voor deze jongeren collectieve hulp in groepen. Marije Bakker is een van de initiatiefnemers: “We zagen veel nood onder de Utrechtse jongeren en wilden die nood verminderen.”

Marije Bakker (gezinswerker Lokalis/Buurtteams Utrecht) vertelt: “Het groepsgericht werken begon dus spontaan. We zagen veel nood onder de jongeren en wilden die nood verminderen. In die tijd boden we vanuit Buurtteams Utrecht alleen individuele ondersteuning aan.”

 

“Door ook groepsgerichte ondersteuning te gaan bieden, konden we veel meer jongeren verder helpen. En wat het extra bijzonder maakte, was dat de jongeren elkaar tijdens de bijeenkomsten ook verder hielpen door vriendschappen die ontstonden en handvatten die zij elkaar gaven.”

 

Welke thema’s worden behandeld?

“De jongeren hebben veel invloed op de inhoud van de tien BOOST bijeenkomsten. Er is geen kant-en-klaar-programma. De jongeren kiezen zelf de onderwerpen waarover ze het willen hebben en de BOOST begeleiders passen de inhoud, het tempo en de werkvormen van de bijeenkomsten daarop aan.”

 

“De eerste groep ging bijvoorbeeld vooral over somberheid. Onderwerpen die ter sprake kwamen, waren: depressie, gedachten over suïcide en automutilatie. Bij een volgende groep stond identiteit, gender en het maken van vrienden centraal en bij een andere groep ging het vooral over prestatiedruk en faalangst.”

 

Hoe werkt zo’n groep?

“Er zijn in het totaal tien BOOST bijeenkomsten per groep en soms meer, als dat nodig is. De ideale groepsgrootte bestaat uit acht tot tien jongeren van ongeveer dezelfde leeftijd. Als begeleiders zetten we sterk in op verbinding en veiligheid. De jongeren die komen, hebben soms een pestverleden of zijn (faal- of sociaal)angstig. We willen hun graag een veilige en warme plek bieden, waar ze zichzelf kunnen zijn of worden.”

 

“Geen enkele bijeenkomst is hetzelfde. Als begeleiders passen we ons aan aan de wensen en behoeften van de groep. We zetten werkvormen in die goed aansluiten bij de groep. Daarbij kun je denken aan: ‘Over de streep’ en het ‘GGGG-model’ (een Gebeurtenis leidt tot bepaalde Gedachten, die veroorzaken een Gevoel en daar komt bepaald Gedrag uit voort. De begeleiders gaan samen met de jongeren op zoek naar helpende, positievere gedachten, red.). We stellen ook veel inzichtgevende vragen, zoals: ‘Hoe werkt het bij jou?’, ‘Wat heb jij nu nodig?’, enz. Ook geven we psycho-educatie aan zowel de jongeren als hun ouders, bijvoorbeeld over prikkels en over hoe het puberbrein werkt.”

 

Wat is de kracht van de BOOST groepen?

“Jongeren ontdekken dat ze niet de enige zijn met hun vragen en/of problemen. Ze vinden herkenning en erkenning bij elkaar en bij de begeleiders. Wat ik ook mooi vind, is dat deze jongeren – die het vaak lastig vinden om goed voor zichzelf te zorgen en mild naar zichzelf te zijn – hun groepsgenoten vaak wél goede tips kunnen geven. Die tips helpen de andere jongeren verder en geven de tipgevers een betekenisvol gevoel. Dat werkt dus op twee manieren positief uit.”

 

“Ook zie je het probleemoplossend vermogen van jongeren tijdens de bijeenkomsten toenemen. Zo durven sommige jongeren hun pesters aan te spreken. Zo dapper! Wat ik het mooist vind, is dat jongeren dankzij BOOST niet tijdelijk maar blijvend verder worden geholpen. De effecten zijn vaak duurzaam.”

 

Wat vinden jongeren van BOOST?

“Vooraf vinden ze het vaak erg spannend om deel te nemen aan een groep. In het begin zijn ze vaak wat stil en afwachtend, maar al snel ontstaan er vriendschappen en ervaren jongeren herkenning en erkenning in de groep. Ze genieten van de gezelligheid en creatieve opdrachten. Ze ervaren hun BOOST groep als een veilige plek. Er is ook nauwelijks uitval.”

 

Hoe gaat het verder met de jongeren als de bijeenkomsten erop zitten?

“De verbinding tussen de jongeren onderling blijft vaak. De jongeren hebben veel met elkaar gedeeld. Er ontstaan vaak vriendschappen. Van een aantal BOOST groepen hebben de jongeren nog steeds contact met elkaar. Stichting JoU blijft bij hen betrokken en biedt ruimte om te blijven samenkomen. Verder voeren we een eindgesprek met de ouders en kijken of er vanuit Buurtteam Utrecht verdere hulp nodig is voor de jongere en/of het gezin.”

 

Zijn er ook jongeren waarvoor een BOOST groep niet werkt?

“Ja, die zijn er ook, maar niet zo veel. We hebben in de afgelopen jaren ontdekt dat BOOST groepen beter werken voor jongeren met internaliserend gedrag zoals sociale teruggetrokkenheid, angst, depressie en psychosomatische klachten, dan voor jongeren met externaliserend gedrag zoals agressie, overactief gedrag en ongehoorzaamheid. We letten dan ook vooraf goed op de samenstelling van een groep, voordat we die daadwerkelijk opstarten.”

 

“Als de verschillen binnen de groep te groot zijn, bijvoorbeeld als gevolg van leeftijd of vanwege de aard of ernst van de problematiek, is de kans dat een jongere afhaakt groter. Met jongeren die niet of minder goed uit de voeten kunnen met een groepsgerichte aanpak, gaan we individueel aan de slag. Onze basishulp blijft hoe dan ook maatwerk.”

 

Wat maakt groepsgericht werk zo leuk en/of interessant voor jou en je collega’s?

“Het is ontzettend verrijkend om niet alleen met individuele hulp, maar ook met groepsgerichte ondersteuning bezig te zijn. Ik leer veel van de samenwerking met hulpverleners van andere organisaties. Ook doe ik veel ervaring op met groepsdynamica. Ik geniet ervan om continu ‘aan’ te staan, flexibel te zijn en mee te bewegen met jongeren. Dat houdt mij scherp en geeft mij veel energie. En het mooiste is natuurlijk dat ik zie dat het de jongeren zo goed doet.”

 

Hoe gaat de samenwerking tussen de partners in Utrecht?

“Die is echt fantastisch! De jongerenwerkers van JoU zijn ontzettend goed in het creëren van veiligheid en een groepsgevoel. Wij hebben veel ervaring met vormen van hulpverlening die werken bij jongeren en de specialistische jeugdhulporganisaties KOOS Utrecht en Spoor030 kunnen ons ondersteunen met hun waardevolle expertise. Samen brengen we zoveel meer tot stand dan alleen.”

 

Hoe ziet de toekomst eruit voor BOOST?

“Juist omdat deze jongerengroepen zo succesvol zijn gebleken, zetten we in op schaalvergroting. We willen in 2025 van drie naar tien BOOST groepen. De bedoeling is dat er in de toekomst in elke wijk van Utrecht een BOOST groep komt, die goed aansluit bij de vragen en problemen van zowel de jongeren als die specifieke wijk. De nood onder jongeren is nog altijd hoog, ik gun iedere jongere in Utrecht en liefst ook daarbuiten de BOOST die hij, zij of hen nodig heeft!”